చేతనకి వెళ్తున్నాము, మీరూ వస్తే బావుంటుంది అన్నారు జయతి. జనవరి రెండున బస్సులు మారి గుంటూరు జిల్లా, చౌడవరంలోని చేతనని చేరుకొన్నాను. జయతీ, లోహితాక్షన్ దంపతులతో, చేతన ఫౌండర్ మంగాదేవిగారితో పలకరింపులయ్యాక, లోపలికి వెళదామా అన్నారు మంగాదేవిగారు. చేతన ఆవరణలో నడక మొదలుపెట్టాము.
సుమారు పది ఎకరాల స్థలంలో, అక్కడక్కడా ఒక్కొక్క విభాగానికి చెందిన భవనాలు, ఖాళీ స్థలమంతా అనేకరకాల వృక్షజాతులు. బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి మంగాదేవిగారికి మొక్కలంటే కూడా చాలా ఇష్టం. ఎక్కడెక్కడి మొక్కల్నీ తెచ్చి, ఇక్కడి నేలకీ, గాలికీ, ఆకాశానికీ జత కలుపుతారు వాటిని.
వాళ్ళు ఏవో మొక్కల గురించి మాట్లాడుకొంటున్నారు కాని, పెద్దగా నా లోపలికి చేరట్లేదు. వాలుతున్న పగటితో పాటు, మనసులో కూడా ఏదో నిశ్శబ్దం ఆవరిస్తోంది. ఆకలితో ఉన్నవాడు నిశ్సబ్దంగా అన్నం తింటున్నట్టు, వేసవి దాహార్తుడొకడు ప్రతిబిందువునీ ఆర్తిగా త్రాగుతున్నట్టు ఆ వాతావరణంలోని స్వచ్చతని, తేలికదనాన్ని, బహుశా అక్కడి గాలికి కూడా అలవాటుగా మారిపోయిన మంచితనాన్ని నెమ్మదిగా లోపలికి నింపుకొంటున్నాననుకొంటాను.
ఆవరణలో సగం దూరం నడిచాక, ఎనభయ్యో ఏడు మంగాదేవిగారిపై కొంత పని చేసిందనుకొంటాను, మా బాధ్యత మరుద్వతిగారికి అప్పగించారు. జయతీ, లోహితాక్షన్ లకి ఇది రెండవ సందర్శన. వాళ్ళని అక్కడక్కడ పిల్లలు పలకరిస్తూ ఉన్నారు. వాళ్ళ ముఖాల్లో కనిపించే ప్రేమా, నిర్భీతీ, వాళ్ళ దేహాల్లో కదలాడే చురుకుదనమూ చాలు, వాళ్ళక్కడ ఎంత సంతోషంగా జీవిస్తున్నారో గ్రహించటానికి. తల్లిదండ్రుల్ని కోల్పోయిన, లేదా వాళ్ళే విడిచిన ఎక్కడెక్కడి పిల్లలో వాళ్ళు.
మరుద్వతి గారు చెబుతున్నారు. వాళ్ళ ముందు ఎప్పుడూ వాళ్ళ తల్లిదండ్రుల గురించీ, కుటుంబం గురించీ మాట్లాడము, అలా మాట్లాడటం వాళ్ళని చిన్న బుచ్చినట్టవుతుంది అని. చూడవచ్చిన వారెవరో, మీరంతా ఒక కుటుంబంలా ఉన్నారు అంటే, వాళ్ళలో ఒక అమ్మాయి 'లా ' కాదు, కుటుంబమే అని సరిచేసిందట. వింటుంటే, కళ్ళలో నీళ్ళు తిరిగాయి.
మన మోటు పదాల్లో, ఒక అనాధాశ్రమం, ఒక వృద్ధాశ్రమం, చుట్టుప్రక్కలున్న పేదల పిల్లల కోసం ఒక ఉచిత విద్యాకేంద్రం, ఒక్కొక్క ఇంగ్లీషు, తెలుగు మీడియం స్కూళ్ళు అక్కడ నిర్వహిస్తున్నారు. నిర్వాహకులలో కొందరు మంగాదేవిగారి స్నేహితులు, మరికొందరు కఠినమైన ప్రపంచాన్నుండి అక్కడ తలదాచుకొన్నవాళ్ళూ కూడా ఉన్నారు.
రాత్రి భోజనాలప్పుడు 'గిజుభాయి ' పద్దతులేమన్నా పాటిస్తుంటారా అని అడిగాను. ఇతరత్రా, ఎంత గొప్ప ఆదర్శాలున్నా, పిల్లల చదువు దగ్గర కొచ్చేసరికి ఎక్కువో, తక్కువో హింసాత్మక పద్ధతులనే పాటించి, మలితరాన్ని కూడా హింసాత్మక జీవనానికి సిద్ధం చేస్తూ ఉంటాం కదా. నేను చదినంతలో, గిజుభాయివంటివారు బోధనకి సంబంధించి సున్నితమైన విధానాల్ని ప్రవేశపెట్టి చూసారు గనుక, నేనే ఒక పిల్లవాడినైనట్టు తటాలున అడిగాను ఆ ప్రశ్న. గిజుభాయి పద్దతులు ప్రైమరీ క్లాసులకే, మేము స్కూలు పెట్టడానికి ముందు మాంటిస్సోరీ ట్రైనింగ్ తీసుకొని అదే పద్దతుల్లో చెబుతున్నాము అన్నారు మంగాదేవిగారు. రేపు వీళ్ళకి మన ప్రైమరీక్లాసులు చూపించండి అని మరుద్వతిగారికి చెప్పారు.
ఉదయం ఆరింటికి కలుద్దాము, మీతో పాటు పక్షుల్ని వెదకటానికి కొంతమంది అమ్మాయిల్ని పంపిస్తాను అన్నారు జయతితో మరుద్వతిగారు. ఎలాంటి చోటుకి వచ్చాను ఇన్నాళ్ళకి అని ఇంకా తలుస్తూనే, వాళ్ళనుండి సెలవు తీసుకొని, అక్కడే వున్న అతిథి గృహాన్ని చేరాము. ఇలాంటి సేవాసంస్థ నిర్వహించాలనేది నా యవ్వనకాలపు ఆదర్శాలలో ఒకటి. మనం చేయాలనుకొని, చేయలేకపోయిన ఉన్నతకార్యాలు మరెవరైనా చేసినపుడు, వాళ్ళని చూస్తే గొప్ప తృప్తీ, శాంతీ కలుగుతాయి. లోలోపలి న్యూనతాభావం నుండి కొంత బయటపడినట్టు ఉంటుంది.
తెలతెలవారుతుండగా మళ్ళీ చేతనలో అడుగుపెట్టాము ముగ్గురమూ. ప్రశాంతమైన ఆ ఉదయకాంతీ, ఈ చేతనావరణమూ ఒకలాంటివే అనిపించింది. చెరగని చిరునవ్వుతో మరుద్వతిగారు పలకరించి, కొందరు అమ్మాయిల్ని కూడా పంపారు చెట్లనీ, పిట్టలనీ చూపించమని. పదవతరగతి చదువుతున్న పిల్లలు వాళ్ళు. ఒకరిద్దరు పిల్లలు పలకరించబోయి, నా ముక్తసరి మాటలతో దూరం జరిగారు. సూర్యోదయం బావుంది కదా అన్నారు, నవ్వుతూ తలూపాను.
కొంత సమయం చెట్లూ, పిట్టలూ, జయతీ, పిల్లలూ, లోహీ ఒక లోకమై తిరుగుతూ వుంటే, వారిలో కదలాడే సంతోషాలని గమనిస్తూ తిరిగాను. ఉన్నట్లుండి, లోహీ పిల్లలతో, ఈయన పెద్దకవి తెలుసా, కవిత్వం చదవమని అడగండి అన్నారు. కవిత్వం అనగానే సాధారణంగా అందరూ ఎలా ఆందోళన పడుతుంటారో దశాబ్దాలుగా చూస్తున్నాను గనుక, నన్నూ, కవిత్వాన్నీ ఎలా గట్టెక్కించాలా అని ఆలోచిస్తూ, పిల్లలతో, చదవటం సరే కానీ, ముందు కవిత్వమంటే ఏమిటో చెబుతాను అన్నాను. చెప్పండి, చెప్పండి అని పిల్లలంటూ ఉండగా అక్కడే ఉన్న కుటీరంలో అందరం కూర్చున్నాము.
కవిత్వమంటే కొత్తగా చూడటం, చూసింది కొత్తగా చెప్పటం, ఇందాక సూర్యుడిని చూసినప్పుడు మీలో ఒకరు బావుంది కదా అన్నారు నాతో, నాకు ఏమనిపించిందో తెలుసా అప్పుడు, నిర్మలమైన ఆకాశంలో ఎవరో ఒక బంగారు బిందువుని చేజార్చుకొని వెళ్ళిపోయారు అనిపించింది. పిల్లల ముఖాలు ఒక్కసారిగా వెలిగాయి ఆ మాటకి. ఇక దారి దొరికింది, కవిత్వం గురించి వాళ్లకి అర్థమయే మాటల్లో చెబుతూ, కవిత్వం చదువుతూ, వివరిస్తూ ఒక అరగంట గడిచింది. లోహీ మీ ప్రయాణం ఫలించిందా అన్నారు, నా ప్రయాణం నిన్న ఇక్కడ అడుగుపెట్టగానే ఫలించింది, ఇప్పుడు మరింత బాగా హృదయం నిండింది అన్నాను. తీసుకోవటమే కాని, ఇవ్వలేకపోయాను కదా అనిపించింది అప్పటివరకూ.
క్లాసులు మొదలయ్యాక, మాకు కేజీ క్లాసులు చూపమని ఒకర్ని పంపించారు మరుద్వతిగారు. క్లాసంతా చుట్టూరా బ్లాక్ బోర్డ్. బోర్డుపై, ఒక్కో విద్యార్థికీ కొంత చోటు. క్లాసు మధ్యలో గుండ్రటి బల్లలూ, చుట్టూ నాలుగైదు కుర్చీల్లో తీక్షణంగా ఏదో పనిచేసుకొంటూ పిల్లలూ. అంకెలూ, బొమ్మలూ, అక్షరాలూ వాళ్లకిచ్చిన పరికరాల్లో తోచినట్టు సర్దుతున్నారు. ఇదే కదా గిజుభాయి కల అనిపించింది.
భోజనం తరువాత వెళ్తానని చెప్పాను, బయల్దేరేముందు మరుద్వతిగారికి నా పుస్తకాలు ఇచ్చాను. హృదయం నిండిందండీ, ఇక్కడికి రావటానికి ఇది మొదలు మాత్రమే అని చెప్పాను. ఎండకీ, గాలికీ, పిల్లలకీ, కవికీ ఎవరి అనుమతులూ, ఆహ్వానాలూ అవసరం లేదు.
. . .
రెండురోజుల తరువాత మంగాదేవిగారు ఫోన్ చేసారు. చాలా బాగా రాసారు కవిత్వం అని వాక్యాలని ఉదాహరిస్తూ చెబుతున్నారు. నేను మీలా చెప్పలేను, రాయలేను మరి అన్నారు. నేను మీ పని చేయగలిగి ఉంటే, కవిత్వం రాయకపోయినా పర్లేదమ్మా అన్నాను.
పాతికేళ్ళుగా ఎన్నివందల జీవితాలని నిలిపారామె, యాభై ఏళ్ళుగా ఎన్ని వేల హృదయాలకి జీవితాన్ని ప్రేమించటం నేర్పారు. చీకటిని తిడుతూ, కాలక్షేపం చేసే మనుషుల మధ్య నిలిచి, ఎన్ని దీపాలు వెలిగించారు.
సుమారు పది ఎకరాల స్థలంలో, అక్కడక్కడా ఒక్కొక్క విభాగానికి చెందిన భవనాలు, ఖాళీ స్థలమంతా అనేకరకాల వృక్షజాతులు. బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి మంగాదేవిగారికి మొక్కలంటే కూడా చాలా ఇష్టం. ఎక్కడెక్కడి మొక్కల్నీ తెచ్చి, ఇక్కడి నేలకీ, గాలికీ, ఆకాశానికీ జత కలుపుతారు వాటిని.
వాళ్ళు ఏవో మొక్కల గురించి మాట్లాడుకొంటున్నారు కాని, పెద్దగా నా లోపలికి చేరట్లేదు. వాలుతున్న పగటితో పాటు, మనసులో కూడా ఏదో నిశ్శబ్దం ఆవరిస్తోంది. ఆకలితో ఉన్నవాడు నిశ్సబ్దంగా అన్నం తింటున్నట్టు, వేసవి దాహార్తుడొకడు ప్రతిబిందువునీ ఆర్తిగా త్రాగుతున్నట్టు ఆ వాతావరణంలోని స్వచ్చతని, తేలికదనాన్ని, బహుశా అక్కడి గాలికి కూడా అలవాటుగా మారిపోయిన మంచితనాన్ని నెమ్మదిగా లోపలికి నింపుకొంటున్నాననుకొంటాను.
ఆవరణలో సగం దూరం నడిచాక, ఎనభయ్యో ఏడు మంగాదేవిగారిపై కొంత పని చేసిందనుకొంటాను, మా బాధ్యత మరుద్వతిగారికి అప్పగించారు. జయతీ, లోహితాక్షన్ లకి ఇది రెండవ సందర్శన. వాళ్ళని అక్కడక్కడ పిల్లలు పలకరిస్తూ ఉన్నారు. వాళ్ళ ముఖాల్లో కనిపించే ప్రేమా, నిర్భీతీ, వాళ్ళ దేహాల్లో కదలాడే చురుకుదనమూ చాలు, వాళ్ళక్కడ ఎంత సంతోషంగా జీవిస్తున్నారో గ్రహించటానికి. తల్లిదండ్రుల్ని కోల్పోయిన, లేదా వాళ్ళే విడిచిన ఎక్కడెక్కడి పిల్లలో వాళ్ళు.
మరుద్వతి గారు చెబుతున్నారు. వాళ్ళ ముందు ఎప్పుడూ వాళ్ళ తల్లిదండ్రుల గురించీ, కుటుంబం గురించీ మాట్లాడము, అలా మాట్లాడటం వాళ్ళని చిన్న బుచ్చినట్టవుతుంది అని. చూడవచ్చిన వారెవరో, మీరంతా ఒక కుటుంబంలా ఉన్నారు అంటే, వాళ్ళలో ఒక అమ్మాయి 'లా ' కాదు, కుటుంబమే అని సరిచేసిందట. వింటుంటే, కళ్ళలో నీళ్ళు తిరిగాయి.
మన మోటు పదాల్లో, ఒక అనాధాశ్రమం, ఒక వృద్ధాశ్రమం, చుట్టుప్రక్కలున్న పేదల పిల్లల కోసం ఒక ఉచిత విద్యాకేంద్రం, ఒక్కొక్క ఇంగ్లీషు, తెలుగు మీడియం స్కూళ్ళు అక్కడ నిర్వహిస్తున్నారు. నిర్వాహకులలో కొందరు మంగాదేవిగారి స్నేహితులు, మరికొందరు కఠినమైన ప్రపంచాన్నుండి అక్కడ తలదాచుకొన్నవాళ్ళూ కూడా ఉన్నారు.
రాత్రి భోజనాలప్పుడు 'గిజుభాయి ' పద్దతులేమన్నా పాటిస్తుంటారా అని అడిగాను. ఇతరత్రా, ఎంత గొప్ప ఆదర్శాలున్నా, పిల్లల చదువు దగ్గర కొచ్చేసరికి ఎక్కువో, తక్కువో హింసాత్మక పద్ధతులనే పాటించి, మలితరాన్ని కూడా హింసాత్మక జీవనానికి సిద్ధం చేస్తూ ఉంటాం కదా. నేను చదినంతలో, గిజుభాయివంటివారు బోధనకి సంబంధించి సున్నితమైన విధానాల్ని ప్రవేశపెట్టి చూసారు గనుక, నేనే ఒక పిల్లవాడినైనట్టు తటాలున అడిగాను ఆ ప్రశ్న. గిజుభాయి పద్దతులు ప్రైమరీ క్లాసులకే, మేము స్కూలు పెట్టడానికి ముందు మాంటిస్సోరీ ట్రైనింగ్ తీసుకొని అదే పద్దతుల్లో చెబుతున్నాము అన్నారు మంగాదేవిగారు. రేపు వీళ్ళకి మన ప్రైమరీక్లాసులు చూపించండి అని మరుద్వతిగారికి చెప్పారు.
ఉదయం ఆరింటికి కలుద్దాము, మీతో పాటు పక్షుల్ని వెదకటానికి కొంతమంది అమ్మాయిల్ని పంపిస్తాను అన్నారు జయతితో మరుద్వతిగారు. ఎలాంటి చోటుకి వచ్చాను ఇన్నాళ్ళకి అని ఇంకా తలుస్తూనే, వాళ్ళనుండి సెలవు తీసుకొని, అక్కడే వున్న అతిథి గృహాన్ని చేరాము. ఇలాంటి సేవాసంస్థ నిర్వహించాలనేది నా యవ్వనకాలపు ఆదర్శాలలో ఒకటి. మనం చేయాలనుకొని, చేయలేకపోయిన ఉన్నతకార్యాలు మరెవరైనా చేసినపుడు, వాళ్ళని చూస్తే గొప్ప తృప్తీ, శాంతీ కలుగుతాయి. లోలోపలి న్యూనతాభావం నుండి కొంత బయటపడినట్టు ఉంటుంది.
తెలతెలవారుతుండగా మళ్ళీ చేతనలో అడుగుపెట్టాము ముగ్గురమూ. ప్రశాంతమైన ఆ ఉదయకాంతీ, ఈ చేతనావరణమూ ఒకలాంటివే అనిపించింది. చెరగని చిరునవ్వుతో మరుద్వతిగారు పలకరించి, కొందరు అమ్మాయిల్ని కూడా పంపారు చెట్లనీ, పిట్టలనీ చూపించమని. పదవతరగతి చదువుతున్న పిల్లలు వాళ్ళు. ఒకరిద్దరు పిల్లలు పలకరించబోయి, నా ముక్తసరి మాటలతో దూరం జరిగారు. సూర్యోదయం బావుంది కదా అన్నారు, నవ్వుతూ తలూపాను.
కొంత సమయం చెట్లూ, పిట్టలూ, జయతీ, పిల్లలూ, లోహీ ఒక లోకమై తిరుగుతూ వుంటే, వారిలో కదలాడే సంతోషాలని గమనిస్తూ తిరిగాను. ఉన్నట్లుండి, లోహీ పిల్లలతో, ఈయన పెద్దకవి తెలుసా, కవిత్వం చదవమని అడగండి అన్నారు. కవిత్వం అనగానే సాధారణంగా అందరూ ఎలా ఆందోళన పడుతుంటారో దశాబ్దాలుగా చూస్తున్నాను గనుక, నన్నూ, కవిత్వాన్నీ ఎలా గట్టెక్కించాలా అని ఆలోచిస్తూ, పిల్లలతో, చదవటం సరే కానీ, ముందు కవిత్వమంటే ఏమిటో చెబుతాను అన్నాను. చెప్పండి, చెప్పండి అని పిల్లలంటూ ఉండగా అక్కడే ఉన్న కుటీరంలో అందరం కూర్చున్నాము.
కవిత్వమంటే కొత్తగా చూడటం, చూసింది కొత్తగా చెప్పటం, ఇందాక సూర్యుడిని చూసినప్పుడు మీలో ఒకరు బావుంది కదా అన్నారు నాతో, నాకు ఏమనిపించిందో తెలుసా అప్పుడు, నిర్మలమైన ఆకాశంలో ఎవరో ఒక బంగారు బిందువుని చేజార్చుకొని వెళ్ళిపోయారు అనిపించింది. పిల్లల ముఖాలు ఒక్కసారిగా వెలిగాయి ఆ మాటకి. ఇక దారి దొరికింది, కవిత్వం గురించి వాళ్లకి అర్థమయే మాటల్లో చెబుతూ, కవిత్వం చదువుతూ, వివరిస్తూ ఒక అరగంట గడిచింది. లోహీ మీ ప్రయాణం ఫలించిందా అన్నారు, నా ప్రయాణం నిన్న ఇక్కడ అడుగుపెట్టగానే ఫలించింది, ఇప్పుడు మరింత బాగా హృదయం నిండింది అన్నాను. తీసుకోవటమే కాని, ఇవ్వలేకపోయాను కదా అనిపించింది అప్పటివరకూ.
క్లాసులు మొదలయ్యాక, మాకు కేజీ క్లాసులు చూపమని ఒకర్ని పంపించారు మరుద్వతిగారు. క్లాసంతా చుట్టూరా బ్లాక్ బోర్డ్. బోర్డుపై, ఒక్కో విద్యార్థికీ కొంత చోటు. క్లాసు మధ్యలో గుండ్రటి బల్లలూ, చుట్టూ నాలుగైదు కుర్చీల్లో తీక్షణంగా ఏదో పనిచేసుకొంటూ పిల్లలూ. అంకెలూ, బొమ్మలూ, అక్షరాలూ వాళ్లకిచ్చిన పరికరాల్లో తోచినట్టు సర్దుతున్నారు. ఇదే కదా గిజుభాయి కల అనిపించింది.
భోజనం తరువాత వెళ్తానని చెప్పాను, బయల్దేరేముందు మరుద్వతిగారికి నా పుస్తకాలు ఇచ్చాను. హృదయం నిండిందండీ, ఇక్కడికి రావటానికి ఇది మొదలు మాత్రమే అని చెప్పాను. ఎండకీ, గాలికీ, పిల్లలకీ, కవికీ ఎవరి అనుమతులూ, ఆహ్వానాలూ అవసరం లేదు.
. . .
రెండురోజుల తరువాత మంగాదేవిగారు ఫోన్ చేసారు. చాలా బాగా రాసారు కవిత్వం అని వాక్యాలని ఉదాహరిస్తూ చెబుతున్నారు. నేను మీలా చెప్పలేను, రాయలేను మరి అన్నారు. నేను మీ పని చేయగలిగి ఉంటే, కవిత్వం రాయకపోయినా పర్లేదమ్మా అన్నాను.
పాతికేళ్ళుగా ఎన్నివందల జీవితాలని నిలిపారామె, యాభై ఏళ్ళుగా ఎన్ని వేల హృదయాలకి జీవితాన్ని ప్రేమించటం నేర్పారు. చీకటిని తిడుతూ, కాలక్షేపం చేసే మనుషుల మధ్య నిలిచి, ఎన్ని దీపాలు వెలిగించారు.
ఇదీ వారి వెబ్ సైట్ : http://www.chetanacharity.org/
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి