'నేను' అనే సముద్రం లోంచి పుట్టిన అలల ఉధృతి లాగా ఈ ప్రపంచం నీ చుట్టూ పరచుకుంటుంది. స్వరూపం వేరైనా స్వభావం ఒక్కటే అని అనాది సత్యం హోరుమని కాలపు అంచుదాకా ఎగసిపడుతుంటుంది. ఉల్లిపాయ పొరల్లాగా ప్రశ్నని వొలుచుకుంటూ పోతే, అది బయల్దేరిన మూలం లోనే సమాధానమూ దొరుకుతుంది. ఇంత గొప్ప జీవితానుభవమూ మనిషి లోని ద్వంద్వాలను కలిపి ఏకం చెయ్యలేకపోతుంది. ఉన్నది ఏది, లేకున్నా ఉన్నట్టు భ్రమింపజేసేది ఏది, ఉనికికి ఆధారం ఏది అనే వెదుకులాట ఒక్కోసారి వాక్యాలుగా బహిర్గతం ఔతుంది. 'ఊరికే జీవితమై' పాఠకుల ఎదురుగా కవిత్వమై ప్రత్యక్షం ఔతుంది. అంతశ్శోధనా ధోరణిలో సాగిన ఈ కవిత్వం గురించి కవి బివివి ప్రసాద్ నుండే మరికొంత తెలుసుకుందాం.
- స్వాతికుమారి బండ్లమూడి
ఈ కవితల్లో చాలావరకు ఒక అంతర్లీనమైన తాత్విక ధోరణి కనిపిస్తుంది. ఇది కవి స్వభావంలో నుంచి సహజంగా వచ్చి చేరినదా లేక ముందే అనుకున్న కొన్ని అంశాలను కవిత్వ పరంగా చూపించే ప్రయత్నం కొంత ఉందా?
కవి స్వభావం నుండే కవిత మొదలవుతుంది. స్వభావం పైన తాను అనుకునే వాటి ప్రభావం ఉంటుంది. అందువల్ల రాసే క్రమంలో కొన్నిసార్లు అనుకునేవి కూడా పాయలుగా కలవవచ్చు.
కవితని అలావుంచి, తర్వాత వాక్యాన్నే ముందుగా ఊహించటం అరుదు. తోసుకువచ్చే ఒక వాక్యం కవిత రాబోతోందని తెలియచేస్తుంది. వీలులేక, రాయటానికి సిద్ధపడనపుడు అది మాయమైపోతుంది కూడా.
కవితని ఓపెన్ చేసిన ఉద్వేగం, తనంత తానే వికసిస్తూ, తన ముగింపు వరకూ ప్రయాణిస్తుంది. తొలి పాఠకుడిలా దానిని చూస్తూ ఉంటాను.
కొన్ని కవితలని edit లేదా rewrite చేస్తాను. లోపలి పాఠకుడికి బావుంది అనిపించే వరకూ, లోపలి కవి కవితని దిద్దుతూ ఉంటాడు. బావుంది అనిపించటం ముఖ్యం, ఏం రాయదలిచాను కన్నా. నమ్మనిదీ, కాంతిని ఇవ్వనిదీ ఎట్లాగూ రాయదలచలేదు గనక.
నేనెవరు అనే ప్రశ్న, ఏ వస్తువుకి తనదైన ఉనికి లేదనే సమాధానం, ఏదైనా ఉండటానికి వెనక, లేకపోవడానికి తర్వాత ఉన్నదేమిటి అనే సత్యాన్వేషణ.. ఇవన్నీ మీ కవిత్వం లో వచ్చి చేరడం వెనక నేపథ్యం ఏమిటి?
జన్మతః introspection బలమైన అంతర్భాగం కావటం వల్ల, ఊహ తెలిసిన నాటినుండీ, నాకు నాదైన ఉనికి లేదా అనే దిగులో, నిండుదనం లోపించిన వెలితో లోలోపల సాంద్రంగా పనిచేసి ఉంటుంది. ఆ వెలితి నుండి బయటపడే ప్రయత్నంలో భాగంగా శ్రీ రమణమహర్షి మాటలు చదివినపుడు, నేనెవరు అనే ప్రశ్న తప్పించుకోలేనిదిగా ఎదురైంది.
రూపాలకి అతీతమైన substance రూపాలని తెరమీది బొమ్మల్లా చూపిస్తుందని లీలగా తెలుస్తూ వుంటుంది. నేను రూపాన్ని కానా, ఆ substance నేనా, అసలు ఉన్నది నేను మాత్రమేనా అనేది అన్వేషణ.
కవిత్వంలో అన్వేషణ చేరిందా, అన్వేషణలోనే కవిత్వం చేరిందా. రెండూ ఒకే సారానికి భిన్న రూపాలా. చూడాలి.
రోజువారీ సమస్యలను, ఉద్వేగాలను, సంఘర్షణలను దాటి మీరు చూపించిన ఈ భావనలు ఒక స్థాయి/ తరహా పాఠకులకు మాత్రమే ఉద్దేశించినవి అనుకోవచ్చా?
వాటిని దాటి కంటే కూడా, వాటి లోపలి కంటా చూసి అనవచ్చునేమో. ఏ వాక్యమూ సార్వజనీనం కాదు, అలా తోచేవి కూడా అంతిమంగా వైయక్తిక స్థితి, స్థాయిని బట్టి అవగాహనకీ, అనుభవానికీ వస్తాయి. ఏ కవి అయినా, అటూ ఇటుగా తనలాంటి పాఠకులనే ఉద్దేశించి రాస్తాడేమో. రాసేటపుడు నాకూ నాలాంటి మనిషితో మాట్లాడుతున్న భావమే ఉంటుంది.
ఈ తరహా కవిత్వం రాయడానికి ప్రేరణ ఏమిటి? ఈ పద్ధతిలో/ ఇటువంటి అంశాలపై మీరు చదివిన ఇతర కవితలు ఏవైనా ఉన్నాయా?
లోచూపుకి తోచే విషయాల్ని రికార్డ్ చేసుకోవాలనిపించటమే ఈ తరహా కవిత్వానికి దారి తీసింది. చదువుకున్న కవిత్వం తక్కువ. తొలినాళ్ళలో టాగోర్, ఖలీల్ జిబ్రాన్ లని చదివాక ఇలా రాసుకోవచ్చు అనే స్పష్టత వచ్చింది. ఇస్మాయిల్ని చదవటం అభివ్యక్తికి మరికొంత దోహదం చేసింది. హైకూని శ్రద్ధగా సాధన చేసిన ప్రభావం ఉంది. 'ఆకాశం' సంపుటి నాటి నుండి రాస్తున్నవి ఎవరి ఛాయల్లేని నావైన వాక్యాలు అనుకుంటాను.
సాధారణంగా కవులు ఉద్వేగాలని తట్టడానికీ, మేల్కొల్పడానికీ కవిత్వం రాస్తారు. నాకది discomfort గా తోస్తుంది. ఉద్వేగం లేనిది కవిత్వం లేదు. అయితే, నాకు ఉద్వేగాల లోతుల్లోని ప్రశాంతతని కవిత్వం చేయటం ఇష్టం. సాంద్రమైన ఉద్వేగంతో నిండుగా ఉన్నపుడే ఆ ప్రశాంతత తెలుస్తుంది. తొలి సంపుటి ఆరాధన నుండి ఈనాటికీ అలాంటి మూడ్ లో నుండే కవిత్వం రాయటం అలవాటైంది.
చేపలా
సముద్రంలోని చేప
ఒక్కసారి ఆకాశంలోకి ఎగిరి
మళ్ళీ సముద్రంలో పడినట్టు
ఒక్కొక్కసారి అనంతంలోకి ఎగిరి
మళ్ళీ ప్రపంచంలో పడతావు
గాల్లోకి ఎగిరినపుడు
గాలి అందని చేపలాంటి నువ్వు
ఊపిరిపీల్చే ఆటలో పడి
ఊపిరాడట్లేదంటావు
జీవితావసరా లేవీ వద్దు,
ఉత్త జీవితం కావాలని విలపిస్తావు.
కలలో అమ్మ లేక ఏడుస్తున్న
ఒడిలోని బిడ్డని తల్లి తట్టి లేపినట్టు
నిన్నెవరో ఇప్పుడు జీవితంలోకి తట్టిలేపాలి
(బివివి ప్రసాద్ 'ఊరికే జీవితమై' సంపుటిలోంచి ఒక కవిత)
ఈ కవితల్లో చాలావరకు ఒక అంతర్లీనమైన తాత్విక ధోరణి కనిపిస్తుంది. ఇది కవి స్వభావంలో నుంచి సహజంగా వచ్చి చేరినదా లేక ముందే అనుకున్న కొన్ని అంశాలను కవిత్వ పరంగా చూపించే ప్రయత్నం కొంత ఉందా?
కవి స్వభావం నుండే కవిత మొదలవుతుంది. స్వభావం పైన తాను అనుకునే వాటి ప్రభావం ఉంటుంది. అందువల్ల రాసే క్రమంలో కొన్నిసార్లు అనుకునేవి కూడా పాయలుగా కలవవచ్చు.
కవితని అలావుంచి, తర్వాత వాక్యాన్నే ముందుగా ఊహించటం అరుదు. తోసుకువచ్చే ఒక వాక్యం కవిత రాబోతోందని తెలియచేస్తుంది. వీలులేక, రాయటానికి సిద్ధపడనపుడు అది మాయమైపోతుంది కూడా.
కవితని ఓపెన్ చేసిన ఉద్వేగం, తనంత తానే వికసిస్తూ, తన ముగింపు వరకూ ప్రయాణిస్తుంది. తొలి పాఠకుడిలా దానిని చూస్తూ ఉంటాను.
కొన్ని కవితలని edit లేదా rewrite చేస్తాను. లోపలి పాఠకుడికి బావుంది అనిపించే వరకూ, లోపలి కవి కవితని దిద్దుతూ ఉంటాడు. బావుంది అనిపించటం ముఖ్యం, ఏం రాయదలిచాను కన్నా. నమ్మనిదీ, కాంతిని ఇవ్వనిదీ ఎట్లాగూ రాయదలచలేదు గనక.
నేనెవరు అనే ప్రశ్న, ఏ వస్తువుకి తనదైన ఉనికి లేదనే సమాధానం, ఏదైనా ఉండటానికి వెనక, లేకపోవడానికి తర్వాత ఉన్నదేమిటి అనే సత్యాన్వేషణ.. ఇవన్నీ మీ కవిత్వం లో వచ్చి చేరడం వెనక నేపథ్యం ఏమిటి?
జన్మతః introspection బలమైన అంతర్భాగం కావటం వల్ల, ఊహ తెలిసిన నాటినుండీ, నాకు నాదైన ఉనికి లేదా అనే దిగులో, నిండుదనం లోపించిన వెలితో లోలోపల సాంద్రంగా పనిచేసి ఉంటుంది. ఆ వెలితి నుండి బయటపడే ప్రయత్నంలో భాగంగా శ్రీ రమణమహర్షి మాటలు చదివినపుడు, నేనెవరు అనే ప్రశ్న తప్పించుకోలేనిదిగా ఎదురైంది.
రూపాలకి అతీతమైన substance రూపాలని తెరమీది బొమ్మల్లా చూపిస్తుందని లీలగా తెలుస్తూ వుంటుంది. నేను రూపాన్ని కానా, ఆ substance నేనా, అసలు ఉన్నది నేను మాత్రమేనా అనేది అన్వేషణ.
కవిత్వంలో అన్వేషణ చేరిందా, అన్వేషణలోనే కవిత్వం చేరిందా. రెండూ ఒకే సారానికి భిన్న రూపాలా. చూడాలి.
రోజువారీ సమస్యలను, ఉద్వేగాలను, సంఘర్షణలను దాటి మీరు చూపించిన ఈ భావనలు ఒక స్థాయి/ తరహా పాఠకులకు మాత్రమే ఉద్దేశించినవి అనుకోవచ్చా?
వాటిని దాటి కంటే కూడా, వాటి లోపలి కంటా చూసి అనవచ్చునేమో. ఏ వాక్యమూ సార్వజనీనం కాదు, అలా తోచేవి కూడా అంతిమంగా వైయక్తిక స్థితి, స్థాయిని బట్టి అవగాహనకీ, అనుభవానికీ వస్తాయి. ఏ కవి అయినా, అటూ ఇటుగా తనలాంటి పాఠకులనే ఉద్దేశించి రాస్తాడేమో. రాసేటపుడు నాకూ నాలాంటి మనిషితో మాట్లాడుతున్న భావమే ఉంటుంది.
ఈ తరహా కవిత్వం రాయడానికి ప్రేరణ ఏమిటి? ఈ పద్ధతిలో/ ఇటువంటి అంశాలపై మీరు చదివిన ఇతర కవితలు ఏవైనా ఉన్నాయా?
లోచూపుకి తోచే విషయాల్ని రికార్డ్ చేసుకోవాలనిపించటమే ఈ తరహా కవిత్వానికి దారి తీసింది. చదువుకున్న కవిత్వం తక్కువ. తొలినాళ్ళలో టాగోర్, ఖలీల్ జిబ్రాన్ లని చదివాక ఇలా రాసుకోవచ్చు అనే స్పష్టత వచ్చింది. ఇస్మాయిల్ని చదవటం అభివ్యక్తికి మరికొంత దోహదం చేసింది. హైకూని శ్రద్ధగా సాధన చేసిన ప్రభావం ఉంది. 'ఆకాశం' సంపుటి నాటి నుండి రాస్తున్నవి ఎవరి ఛాయల్లేని నావైన వాక్యాలు అనుకుంటాను.
సాధారణంగా కవులు ఉద్వేగాలని తట్టడానికీ, మేల్కొల్పడానికీ కవిత్వం రాస్తారు. నాకది discomfort గా తోస్తుంది. ఉద్వేగం లేనిది కవిత్వం లేదు. అయితే, నాకు ఉద్వేగాల లోతుల్లోని ప్రశాంతతని కవిత్వం చేయటం ఇష్టం. సాంద్రమైన ఉద్వేగంతో నిండుగా ఉన్నపుడే ఆ ప్రశాంతత తెలుస్తుంది. తొలి సంపుటి ఆరాధన నుండి ఈనాటికీ అలాంటి మూడ్ లో నుండే కవిత్వం రాయటం అలవాటైంది.
చేపలా
సముద్రంలోని చేప
ఒక్కసారి ఆకాశంలోకి ఎగిరి
మళ్ళీ సముద్రంలో పడినట్టు
ఒక్కొక్కసారి అనంతంలోకి ఎగిరి
మళ్ళీ ప్రపంచంలో పడతావు
గాల్లోకి ఎగిరినపుడు
గాలి అందని చేపలాంటి నువ్వు
ఊపిరిపీల్చే ఆటలో పడి
ఊపిరాడట్లేదంటావు
జీవితావసరా లేవీ వద్దు,
ఉత్త జీవితం కావాలని విలపిస్తావు.
కలలో అమ్మ లేక ఏడుస్తున్న
ఒడిలోని బిడ్డని తల్లి తట్టి లేపినట్టు
నిన్నెవరో ఇప్పుడు జీవితంలోకి తట్టిలేపాలి
(బివివి ప్రసాద్ 'ఊరికే జీవితమై' సంపుటిలోంచి ఒక కవిత)
(ప్రచురణ : వివిధ, ఆంధ్ర జ్యోతి దినపత్రిక 13.02.2023)
#BVV Prasad, #Telugu Poetry, #oorike jeevitamai, #బివివి ప్రసాద్, #తెలుగు కవిత్వం, #ఊరికే జీవితమై
