జననమరణాల నడుమ..

'What is birth and death but the beginning and ending
of a stream of events in Consciousness.' ~Nisargadatta

' పుట్టటం, చనిపోవటం అంటే ఏమిటి., చైతన్యంలో ఒక సంఘటనల ప్రవాహం మొదలుకావటం, ముగిసిపోవటం మినహా.. ' ~ నిసర్గదత్త

మనిషి అహంకారం ('నేను ప్రత్యేకం' అనే భావన) అతనిని ఒక చిత్రమైన భ్రమలో నిరంతరం ఉంచుతుంది. తాను ఎప్పుడూ ఉన్నట్టూ, ఎప్పటికీ ఉండబోతున్నట్టూ, కనిపించే ప్రపంచం ఇలాగే ఎప్పటికీ ఉంటుందన్నట్టూ అతనిని నమ్మిస్తుంది. చుట్టూ జననాలని, మరణాలని చూస్తున్నా, నేనూ ఒకనాడు పుట్టాను, మరొకనాడు మరణిస్తాను అని క్షణమాత్రంగా స్పురిస్తూవున్నా, అది కేవలం కోట్లాది ఆలోచనలలో ఒకటిగానే మిగిలిపోతుంది. నిత్య జీవితంలో ప్రతిక్షణమూ మాత్రం తాను శాశ్వతుడినైనట్టే అతని లోపల ఒక భావన నేపధ్యసంగీతంలా మోగుతూనే ఉంటుంది. అందుకే, తెలిసినవారు ఎవరైనా చనిపోయారని విన్నపుడు వాళ్ళు పోవటం, తమకో, తమ కుటుంబానికో, తమ సమూహానికో తీరనిలోటని చెబుతూ ఉంటారు. తానూ, తన కుటుంబమూ, తన సమూహమూ కూడా ఒకనాడు నీటిమీది గీతలా మాయమయ్యేవేనని మరిచిపోయి. జీవితానికి శాశ్వత చిరునామాగా తమనితాము భ్రమించుకొనే అతి ఉత్సాహవంతులైతే మృత్యువు తమని మోసం చేసిందనో, తమ మనిషి మృత్యువు ముందు ఓడిపోయాడనో వీలైనంత తెలివితక్కువగా మాట్లాడతారు. (తెలివి అంటే మన చదువులు నేర్పే జిత్తులమారితనం కాదు, తన ఉనికిపట్లా, చుట్టూ ఉన్న ఉనికిపట్లా సరైన స్పృహ కలిగి ఉండటం) లేదూ, కాస్త తెలివైన వాళ్ళైతే అతను చనిపోలేదనీ, అతని కీర్తీ, సేవా, సంకల్పమూ ఇత్యాదులు శాశ్వతమని మధ్యేమార్గంగా తమని సమాధానపరుచుకొంటారు.

కానీ, మనం శాశ్వతం కాదు, బహుశా, మనం శాశ్వతమనుకొనే మన భ్రమ కూడా శాశ్వతం కాదు. మరికాస్త నిజాయితీ, నిజాన్ని చూసేందుకు మరికాస్త అమాయకత్వం లాంటి ధైర్యం మనిషికి చాతనైనపుడు తన జననమూ, తన మరణమూ కోట్లాది ఘటనలతో నిండిన ఒక మహా ఘటనలో, ఒకే చైతన్యపు ముద్దలో ఒక అనివార్య సంభవం మాత్రమే అనీ, తను పుట్టటానికి ముందు జరిగిన కోట్ల ఘటనల పలితమే తాననీ, తన జీవితం, తన మరణం కూడా కోట్లాది ఘటనలతో పాటు అనివార్యమనీ, ఒక పెద్ద గుంపు మధ్యలో నడుస్తున్న మనిషికి తన నడకపైన స్వతంత్రం లేనట్లు, తనకీ స్వాతంత్ర్యం లేదనీ గుర్తించినపుడు, ఒక కొత్త వెలుతురు అతని జీవితంలో ప్రవేశిస్తుంది. ఒక కొత్త అవగాహన అతనిలో మేలుకొంటుంది. దానినే పూర్వులు జ్ఞానం అన్నారు.

అది నిజానికి వెలుతురు ప్రవేశించటమూ కాదు, వెలుతురుపైన పలుచని మంచుతెరలా పరుచుకొన్నమనసనే మసకచీకటి తొలగిపోవటం. అప్పుడు మనిషి - సినిమా తెరమీది దృశ్యమూ, రంగూ తాకలేని తెల్లని సినిమాతెరలాగా, తెల్లని ఎరుకలాగా ఉంటాడని జ్ఞానులు చెబుతారు. అది జీవితానుభావాలకి భిన్నమైన మరొక అనుభవమూ కాదు, తెలిసిన సమాచారాలకి భిన్నమైన మరొక సమాచారమూ కాదు. ఒక తాత్విక అన్వేషి 'జ్ఞానం ఎట్లా తెలుస్తుంది లేదా కలుగుతుంది' అని అడిగితే, ఒక జ్ఞాని 'అది స్పురిస్తుంది' అంటారు. అంటే మరిచిపోయిన వస్తువొకటి జ్ఞాపకం వచ్చినట్లూ, కలనుండి మేలుకోగానే అంతకు పూర్వపు అనుభవం కల అని తెలిసినట్లూ అనుకొంటాను.

రెండు అంచులుంటాయి. ఒకటి. అంతా ఒకటే చైతన్యం, నేనూ దానిలో భాగం అనుకోవటం. అప్పుడు, ఒక మనిషికి ప్రత్యేక చైతన్యం ఉంటుందనేది అర్థం లేనిది. రెండు. నేను చైతన్యాన్ని కూడా కాదు, దానిని తెలుసుకొంటున్న స్వచ్చమైన ఎరుకని, స్పురణని అనుకోవటం. అప్పుడూ మనిషికి చైతన్యంలో ప్రత్యెక ప్రమేయం ఉండటం అర్థంలేనిది అవుతుంది. కానీ, ఉందో, లేదో ఎప్పటికీ, ఎవరికీ తెలియని మాయ, మనస్సు పేరుతో ఉండటానికీ, లేకుండటానికీ మధ్య పుట్టి ఇంత వినోదభరితమైన విషాదంతో జీవితాన్ని నింపుతూ ఉంది.